Vandaag wil ik het met jullie hebben over iets wat me enorm fascineert, en ik weet zeker dat het ook jullie zal boeien. We duiken in de wondere wereld van executieve functies bij kinderen. Jazeker, de skills die je nodig hebt om lekker te kunnen leren!
Waarschijnlijk weet je al wat de executieve functies zijn, want in onderwijsland kan je er bijna niet omheen. Maar laat ik het toch eventjes kort uitleggen. Zo leg ik het aan kinderen uit:
Het zijn de onzichtbare superkrachten van ons brein, die ons helpen taken te organiseren, plannen te maken, ons te concentreren en onze emoties te reguleren. Deze vaardigheden zijn essentieel voor de algehele ontwikkeling van een kind.
Het mooie is dat we deze vaardigheden elke dag, vaak onbewust, thuis oefenen. Denk aan het opvolgen van instructies bij het klaarmaken voor school, of het rustig blijven wanneer je broertje of zusje je favoriete speelgoed afpakt.
Maar soms lukt het oefenen van deze vaardigheden thuis nog onvoldoende. Misschien wordt het te druk, of er zijn te veel afleidingen. En wanneer dit gebeurt, merken we het vaak op school. Een kind kan moeite hebben om zich te concentreren, instructies te volgen of emoties onder controle te houden.
(Bijna) alle onderwijsarrangementen die aangevraagd worden, zijn gericht op deze vaardigheden. Daarom heb ik iets bedacht dat kinderen kan helpen hun executieve functies spelenderwijs te oefenen, waar ze ook zijn. En ik kan niet wachten om het met jullie te delen!
Dus, zet je schrap, want we gaan op een leerzaam avontuur. Laten we samen deze onzichtbare superkrachten van onze hersenen ontdekken en versterken!
Ontstaan van de kaarten
Op een regenachtige morgen kwam ik in een kleuterklas observeren. Ik was gevraagd om een onderwijsarrangement uit te voeren vanuit het Samenwerkingsverband.
Het ging om een jongen in groep 2 met een fantastische fantasie, een enorme energie en een hart vol passie. Hij was spontaan, enthousiast en zo levendig dat hij elk verhaal tot leven kon brengen.
Maar hij was ook erg gevoelig voor prikkels, raakte gemakkelijk afgeleid en kon flink overprikkeld raken. Wanneer dit gebeurde, resulteerde het in een vulkaanuitbarsting van emoties en boosheid.
Maar even terug naar die obeservatie…
Hij had een grote auto gebouwd in de bouwhoek. Daar zat hij, met zijn handen stevig om het stuur, te racen en driften. Hij maakte rem-, racegeluiden… Het was net Michael Schumacher!
Die kleine coureur bracht mij op een sprankelend idee! Deze raceauto gaat hem helpen om zichzelf te kunnen bijsturen en remmen. Want, racen, dat kon hij al!
Het stuur is er om richting te geven, de rem om te pauzeren en tot rust te komen. En een raceauto moet ook zijn motor af laten koelen…
Naarmate ik verder werkte met deze metafoor, kwamen er steeds meer ‘krachten’ bij. De vraag groeide, en ik realiseerde me dat niet alle kinderen gek zijn op auto’s. Maar het mooie is, deze metafoor is universeel!
Of je nu een auto bestuurt, een vliegtuig vliegt, of zelfs op een paard rijdt, de basisprincipes blijven hetzelfde. Sturen, remmen en koelen zijn overal van toepassing.
Het laatste puzzelstukje viel op zijn plaats toen ik op zoek ging naar een manier om dit naar de klas te transfereren. Ik had iets nodig dat concreet, tastbaar en aantrekkelijk was voor de kinderen. En toen werden de poster en deze kaarten geboren! Het perfecte hulpmiddel om hen te helpen hun ‘voertuig’ op de juiste manier te besturen.
Zo zie je maar, de beste ideeën ontstaan vaak op de spontaanste, onverwachte momenten!
Uitleg over de Kaarten
Laten we beginnen met hoe ze eruitzien. Op het eerste gezicht lijken ze misschien op gewone plaatjes, maar dat zijn ze zeker niet! Elke executieve functie heb ik een afbeelding getekend. Een eenvoudige, zwart-witte afbeelding die de bepaalde “kracht” of vaardigheid voorstelt.
Bijvoorbeeld een stuur om aan te geven dat we de controle hebben over waar we heen gaan. Of een rempedaal, dat aangeeft dat we soms even moeten stoppen en pauzeren.
Ik heb er bewust voor gekozen om de afbeeldingen simpel en zwart-wit te houden. Dit maakt ze niet alleen overzichtelijk, maar het geeft de kinderen ook de vrijheid om hun eigen kleuren toe te voegen. Want wie houdt er niet van een beetje kleur? 😉
De keuze voor deze specifieke afbeeldingen en instructies komt voort uit mijn eigen ervaringen. Ze zijn samen met verschillende kinderen ontstaan. Eerst had ik alleen een poster met de ‘krachten’, maar al snel merkte ik dat er iets ontbrak. De leerkracht had behoefte aan meer taal, aan hulpzinnen die de kinderen kunnen gebruiken om hun ‘krachten’ te begrijpen en te oefenen. En voila, zo zijn deze kaarten ontstaan.
Aan de achterkant van elke kaart vind je een aantal zinnen die beschrijven wat je kunt doen en wat je tegen jezelf kunt zeggen om die specifieke “kracht” te oefenen. Dit zijn de zogenaamde ‘hulpzinnen’. Bijvoorbeeld: “Ik houd mijn stuur vast. Waar wil ik naartoe? Hoe kom ik daar?”. Het mooie is dat je de kaarten kunt dubbelvouwen, zodat de tekst netjes achter de afbeelding terechtkomt. Het is als een geheime boodschap die wacht om ontdekt te worden!
Kortom, deze poster helpt kinderen bij het navigeren van hun ‘voertuigen’. Ze zijn eenvoudig, interactief en kunnen op vele manieren worden gebruikt. Maar daarover meer in het volgende deel van deze blogpost.
Welke executieve Functies horen bij de krachten?
Inzicht krijgen in de executieve functies kan een uitdaging zijn. Daarom heb ik deze krachten ontwikkeld, afgebeeld op kaarten, die elk een specifieke executieve functie voorstellen. Laten we ze eens bekijken:
- Stuurkracht (Inhibitie): Deze kracht vertegenwoordigt het vermogen om onze aandacht terug te brengen naar onze taak. Of, als we fysiek zijn afgedwaald, letterlijk terug te lopen naar onze plek. Het helpt ons om niet te worden afgeleid en gefocust te blijven op wat belangrijk is.
- Navigatie (Taakinitiatie en Planning): Deze kracht staat voor het aanpakken en plannen van een taak. Het helpt ons te begrijpen wat we moeten doen, hoe we het moeten doen en waar we het moeten doen.
- Klok (Tijdmanagement): Deze kracht helpt ons om onze tijd efficiënt te beheren. Het stelt ons in staat om te begrijpen wanneer we een taak moeten voltooien en hoeveel tijd we ervoor hebben.
- Remkracht (Responsinhibitie): Deze kracht symboliseert het vermogen om onszelf te stoppen, om onze gedachtenstroom te stoppen. Het helpt ons om bewust te zijn van onze acties en om impulsief gedrag te vermijden.
- Parkeerplek (Uitgestelde aandacht en Flexibiliteit): Deze kracht staat voor het vermogen om gedachten of ideeën uit te stellen. Het stelt ons in staat om onze aandacht te richten op wat nu belangrijk is en om toekomstige taken of ideeën op te slaan voor later.
- Motor af laten koelen (Emotieregulatie en Zelfregulatie): Deze kracht symboliseert het vermogen om te ont-prikkelen, om onze emoties onder controle te houden. Het helpt ons om kalm te blijven in stressvolle situaties en om onze emoties te reguleren voor betere zelfcontrole.
- Startkracht (Taakinitiatie): Deze kracht, afgebeeld als een sleutel, staat voor het vermogen om te beginnen met een taak. Het helpt ons om de eerste stap te zetten, wat vaak het moeilijkste deel van een taak kan zijn.
Deze kaarten, met hun eenvoudige afbeeldingen en nuttige ‘hulpzinnen’, zijn een geweldige manier om deze complexe concepten te begrijpen en te oefenen.
Helende verhalen voor je kinderyogales
Geef je kinderyogalessen een extra dimensie met dit gratis boek vol helende verhalen en prachtige kleurplaten. Laat kinderen ontspannen, hun fantasie prikkelen en genieten van een moment van rust en verbinding. Perfect voor kinderyoga!
Hoe kan je ze gebruiken?
En dan nu… hoe gebruik je deze kaarten eigenlijk? Nou, de mogelijkheden zijn echt eindeloos, maar ik zal een paar favoriete manieren met jullie delen.
Een geweldige manier om de poster simpelweg op te hangen. Dan kan je als leerkracht hier naar verwijzen. Je zet het in tijdens ouder- en kindgesprekken. Je creëert samen een taal om over ontwikkeling en leren te praten.
Stel je voor, je bent een jonge coureur die probeert zijn voertuig onder controle te krijgen. Soms kan het moeilijk zijn om te onthouden welke kracht je moet gebruiken in welke situatie. Hier komen de kaarten te hulp!
Plak een kaartje op de hoek van zijn of haar tafel en je bent weer klaar om te gaan.
Maar de kaarten zijn niet alleen handig voor individueel gebruik. Ze kunnen ook fantastisch zijn als hulpmiddel in de klas. Hoe? Kies bijvoorbeeld een bepaalde executieve functie die je een week lang centraal stelt en oefent.
Misschien is het de ‘stuurkracht’ voor de ene week en de ‘remkracht’ voor de volgende. Op deze manier kunnen de kinderen zich concentreren op het beheersen van één ‘kracht’ per keer, in plaats van overweldigd te raken door alles tegelijk.
En het mooiste? Aan het eind van de week kun je samen met de kinderen reflecteren op hoe het ging. Hoe voelde het om die specifieke ‘kracht’ te oefenen? Waren er momenten waarop ze het bijzonder nuttig vonden? Wat was moeilijk en wat ging goed? Voor deze reflectie kunnen de Leerladders een geweldig hulpmiddel zijn.
Dus daar heb je het! Een snelle, eenvoudige en leuke manier om de executieve functies bij kinderen te oefenen. Ben je klaar om te beginnen met je eigen avontuur? Laten we samen deze krachten ontdekken en versterken!
Nu GRATIS voor jou!
Ik zou het heel tof vinden om te horen wat van de materialen vindt! Laat een berichtje achter of mail je ervaringen naar laura @ leerkriebels.nl
Samenvatting
In deze blogpost heb ik de reis gedeeld van hoe ik inspiratie kreeg om leerkrachtvriendelijke, kindgerichte hulpmiddelen te creëren om de executieve functies te oefenen. Van een spontane ontmoeting met een fantasierijke jongen tot de ontwikkeling van visueel aantrekkelijke, interactieve kaarten, ik heb het allemaal behandeld.
Ik heb uitgelegd hoe deze kaarten, elk vertegenwoordigend een ‘kracht’ of vaardigheid, kunnen dienen als visuele herinneringen of klassikale hulpmiddelen om specifieke executieve functies te oefenen. Plus, ik heb tips gegeven over hoe ze kunnen worden gebruikt om reflectie en zelfbewustzijn bij kinderen te bevorderen.
