Leren kan soms ontzettend spannend, leuk en uitdagend zijn. Persoonlijk kan ik soms vergeten dat leren een proces is. Het doel lijkt een GIGANTISCHE berg.
Soms kan het zelfs voelen alsof het onmogelijk is. Leren is op momenten ingewikkeld, pijnlijk en frustrerend.
Dit gevoel herken ik ook bij kinderen, jij vast ook.
In dit artikel vertel ik over mijn favoriete metaforen die leren behapbaar kunnen maken. Ze helpen om het proces van leren visueel en toegankelijk te maken. De visuele ondersteuning zorgt voor herkenning en helpt kinderen (en volwassen) om uitdagingen aan te gaan.
Ik heb downloads en filmpjes gemaakt die je kunt gebruiken. Heb je zelf nog een andere interessante metafoor? Of heb je een mooie ervaring met deze materialen? Laat gerust een berichtje achter, ik ben benieuwd!
Veel leesplezier!
Laura
De belangrijkste take-aways uit dit artikel zijn:
- Het stimuleren van een growth-mindset door aandacht te besteden aan het leerproces en het delen van ervaringen.
- Het gebruiken van de leerladders als hulpmiddel om oplossingsgericht te praten over leren en te reflecteren.
- Het bespreekbaar maken van emoties en gevoelens tijdens het leerproces met behulp van de leerkuil.
Waarom is het belangrijk om je te richten op het proces van leren?
In het boek Mindset beschrijft Carol Dweck hoe een growth-mindset een voorwaarde is voor het leren. Je hebt dan een open en leergierige houding.
Een persoon met een growth-mindset heeft de overtuiging dat je vaardigheden kunt ontwikkelen en oefenen. Je staat open voor feedback en wil graag leren van de fouten die je maakt.
Deze growth-mindset stimuleer je onder andere door aandacht te hebben voor het proces. Door te kijken naar de stappen die iemand heeft genomen om zich verder te ontwikkelen.
Dweck beschrijft ook dat het hebben van een fixed-mindset ervoor kan zorgen dat je het leren als een groot en eng obstakel ziet. Je hebt de overtuiging dat je iets gelijk moet kunnen, in plaats van leren.
Lukt het niet in één keer? Dan geef je op.
Binnen een leerproces kunnen er ontzettend veel verschillende (negatieve) gevoelens en gedachten zijn die je tegenhouden om een uitdaging aan te gaan.
Misschien herken je dit gedrag bij één van de kinderen in je groep.
Ze roepen ‘pfff, makkie!’…
Of moeten écht even naar de w.c…
Of hebben een potlood dat écht eerst geslepen moet worden!
Om een growth-mindset te stimuleren, kan het helpen om te laten zien dat iets niet gelijk hoeft te lukken. Dat je de tijd hebt om te oefenen om zo steeds een stapje beter te worden.
Het is waardevol om ervaringen met elkaar te delen. Praat over de fouten die zijn gemaakt en hoe je hier van kan leren. Bedenk bijvoorbeeld samen nieuwe manieren voor een volgende keer. Zo vergroot je bewustzijn en inzicht van het leerproces.
Stap voor stap leren met de leerladders
“Het is maandagochtend, tijd om een nieuw doel van de week te kiezen. Je geeft de kinderen eerst tijd om zelf na te denken, vervolgens mogen ze hun ideeën uitwisselen in tweetallen. Met de klas kies je één van de doelen om te oefenen. Samen maken jullie het doel duidelijk door het gedrag te beschrijven.
De kinderen krijgen weer een moment voor zichzelf, dit keer om na te denken over de vraag ‘op welke ladder sta je?’. Degene die hier wat over wil vragen of vertellen krijgt de gelegenheid. Tot slot mogen de kinderen hun naam hangen bij de ladder die ze hebben gekozen.”
Met mijn klas voer ik geregeld op deze manier een gesprek. Samen kijken we naar de vaardigheden die we willen oefenen. De poster kun je inzetten als hulpmiddel om op een oplossingsgerichte manier over ‘leren’ te praten en hierop te reflecteren.
Bij de leerladders beklim je een berg. De berg is de metafoor voor het proces dat je doorloopt om het doel behalen. Bij de eerste ladder sta je stil bij ‘ik ga het proberen’. De intentie is het eerste stapje in een leerproces. Daarna lukt het soms. Bij de derde ladder lukt het steeds vaker. Als het meestal lukt beklim je de vierde ladder. Bovenop de berg staat het bordje ‘ik kan het!’. Yes! Je hebt je doel behaald!
Je kunt de metafoor natuurlijk ook gebruiken bij individuele gesprekken met kinderen. Samen kun je nadenken over wat hem of haar kan helpen om het doel te bereiken. Daarnaast bedenk je samen hoe hij of zij het doel kan oefenen.
Kinderen kunnen zelf notities maken op dit bijpassende werkblad met de leerladders. Met deze poster van de leerladders kun je het leerproces visualiseren in de klas!
Voordat je de metafoor toepast, is het belangrijk dat je eerst de stappen van de ladders met de klas bespreekt. Leg de ladders uit met je eigen leerervaringen. Het delen van je eigen leerproces, geeft de metafoor meer betekenis. Misschien kunnen de kinderen daarna zelf ook een voorbeeld geven.
Voorbeelden van leerprocessen die aansluiten bij de ervaringen van kinderen zijn bijvoorbeeld leren lopen, fietsen, lezen of een eigen boterham smeren. Kies een vaardigheid die de kinderen niet al te lang geleden hebben geleerd, zo sluit hij goed aan bij hun belevingswereld.
De leerkuil: hoe leren kan voelen
Als je een leeruitdaging aangaat, heb je vaak ergens tijdens het proces een moment van twijfel of onzekerheid. Je voelt dat het nieuw is, je bent aan het leren! Soms zit je vast en weet je niet hoe je verder moet. Op dat moment zit je in de leerkuil. Maar hoe kom je hier uit?
In deze tabel worden de verschillende fasen van de leerkuil en de emoties die kinderen tijdens elke fase kunnen ervaren, samen met handelingsadviezen voor ouders en docenten om hen te helpen, schematisch weergegeven. Het is belangrijk om te onthouden dat elk kind uniek is en dat de gevoelens en ervaringen tijdens het leerproces kunnen variëren.
Leerkuil Tabel
| Fase | Gevoelens bij kinderen | Handelingsadviezen voor ouders en docenten |
|---|---|---|
| Aanloop | Nieuwsgierig, enthousiast | Duidelijke doelen stellen, verwachtingen bespreken, interesse tonen |
| Begin van de kuil | Onzeker, ongemakkelijk | Aanmoedigen, geruststellen, begeleiden bij het plannen van stappen |
| Midden van de kuil | Frustratie, overweldigd | Actief luisteren, strategieën aanreiken, geduld tonen, empathie |
| Bodem van de kuil | Vastzitten, ontmoedigd | Herinneren aan eerdere successen, samen oplossingen zoeken, veerkracht |
| Klimmen uit de kuil | Doorzettingsvermogen, hoop | Bemoediging, feedback geven, successen vieren, hulp bij evaluatie |
| Bovenkant van de kuil | Trots, zelfverzekerd | Reflectie op het proces, erkenning geven, nieuwe doelen stellen |
Met de juiste strategie, doorzettingsvermogen en lef klim je langzaam uit de leerkuil. Je komt tot een nieuw of dieper inzicht. Je hebt de nieuwe vaardigheid geleerd.
Als er geen moment is geweest waarbij de kinderen hun hersens hebben laten kraken of een nieuwe strategie ontdekken, kan je jezelf afvragen of het doel uitdagend genoeg was. Ga in dat geval samen zoeken naar een passende uitdaging.
De leerkuil is een metafoor uit het boek De leeruitdaging waarin James Nottingham beschrijft hoe je steeds zoekt naar een volgende stap dat aansluit bij de ontwikkeling van een kind (of jezelf).
Deze metafoor heeft mij altijd geholpen om de klas te laten zien dat leren soms een onzeker gevoel kan geven. Maar ook dat dit gevoel voorbij kan gaan door uit de kuil te klimmen. Het gevoel hoort een beetje bij leren. Hun eigen houding en gedachten hebben hier ontzettend veel invloed op.
Naar aanleiding van de leerkuil kun je het met de kinderen hebben over het gevoel dat je hebt tijdens het leren. Maar ook de gedachten die je hebt, zijn die helpend of zorgen ze er juist voor dat je vast loopt? Hoe voelt het om een uitdaging aan te gaan? En is dat bij iedereen hetzelfde of verschillen we daarin?
Met dit soort vragen kun je het inzicht in de eigen emoties en gevoel vergroten. Kinderen leren herkennen wanneer zij ‘in de kuil’ zitten. Ik heb gemerkt dat het bespreekbaar maken van deze emoties al ontzettend veel kan betekenen.
Een voorbeeldje…
Laten we eens kijken naar een situatie waarin de leerladders en leerkuil echt tot leven komen!
Stel je voor dat je met je kind of leerling werkt aan rekenvaardigheden, zoals het leren van tafels. Dit kan soms best een uitdaging zijn, toch?
Nu komt de magie: visualiseer het leerproces met behulp van de leerladders en leerkuil!
Begin met het bespreken van de groei-mindset en leg uit dat oefenen en doorzetten centraal staan bij het aanleren van deze vaardigheid. Laat het kind nadenken over zijn eigen leerervaringen.
Welke stappen moet hij nemen om zich verder te ontwikkelen?
Vervolgens gebruik je de leerladders om de voortgang te bespreken. Waar staat het kind nu? Op welke ’trede’ van de ladder bevindt hij zich? En wat is de volgende stap om beter te worden in het leren van de tafels? Moedig het kind aan om zijn eigen doelen te stellen en te reflecteren op zijn vooruitgang.
Dan komt de leerkuil om de hoek kijken.
Bespreek met het kind hoe het kan voelen om in de ‘kuil’ te zitten – misschien gefrustreerd, verdrietig of zelfs boos. Laat zien dat het normaal is om je zo te voelen tijdens het leerproces en dat het belangrijk is om door te zetten.
Geef handvatten om uit de kuil te klimmen, zoals het vragen om hulp, proberen van verschillende strategieën of het inzetten van positief denken.
Door de leerladders en leerkuil op deze manier toe te passen, wordt het leren van rekenvaardigheden (of welke andere vaardigheid dan ook) een toegankelijker en motiverender proces. Je zult merken dat het kind meer betrokken raakt, zelfvertrouwen opbouwt en trots wordt op zijn eigen vooruitgang. En dat is uiteindelijk waar het allemaal om draait:
Het vieren van groei en succes, stap voor stap!
Even een moment om zelf na te denken…
Klaar met lezen en bekijken? Voordat je gelijk aan de slag gaat met de leerkuil en/of de leerladders, nodig ik je uit om na te denken over jouw persoonlijke visie. Hoe kijk jij naar ontwikkelen en leren? Hoe kijkt jouw team hiernaar? En hoe zit het eigenlijk met jouw eigen leerproces en mindset? Mag je van jezelf fouten maken?
We zijn samen op ontdekkingstocht gegaan door de wereld van de leerladders en leerkuil en hebben waardevolle inzichten opgedaan om het leerproces voor onze kinderen en leerlingen visueel en toegankelijk te maken. Het is nu tijd om deze prachtige metaforen in praktijk te brengen en te zien hoe ze het leren transformeren.
Onthoud dat elke stap op de leerladder, en elke sprong uit de leerkuil, een belangrijk moment is in de groei van een kind. Als ouder of docent ben jij de steun en toeverlaat die hen helpt om het beste uit zichzelf te halen. Jouw aanmoediging en begeleiding zijn van onschatbare waarde, dus wees trots op je rol in hun leerproces!
Dus, ga ervoor! Zet deze krachtige metaforen in om het leren leuker en uitdagender te maken. En vergeet niet om je eigen groei-mindset te omarmen, want ook jij kunt blijven leren en ontwikkelen. Samen kunnen we het verschil maken in de levens van onze kinderen, stap voor stap en uitdaging na uitdaging.
Heb je vragen, opmerkingen of persoonlijke ervaringen die je wilt delen? Laat dan een reactie achter of stuur me een berichtje. Ik ben ontzettend benieuwd naar jouw verhaal en hoe jij de leerladders en leerkuil inzet om het leren te stimuleren. Laten we elkaar inspireren en samen een positieve impact maken op het leven van onze kinderen en leerlingen. Veel succes en vooral ook plezier toegewenst op deze boeiende leerreis!
Leesvoer
Wil je meer lezen over de growth-mindset, leeruitdagingen en hoe je kinderen hierbij kan ondersteunen? Dan raad ik je deze boeken aan!
- Slim maar… help kinderen hun talenten benutten door hun executieve functies te versterken, geschreven door Peg Dawson en Richard Guare.
- Mindset. Verander je manier van denken om je doelen te behalen, geschreven door Carol Dweck
- De leeruitdaging. Diep leren in de leerkuil, geschreven door James Nottingham.
- Mindsets op school, geschreven door Mary Cay Ricci
