‘Ik droomde dat niemand naar mij luisterde…’, zei Michel met een zenuwachtig lachje. Een scene op mijn tv die gelijk honderden gedachten en herinneringen opriepen. Michel is een zij-instromer en je kan zijn proces volgen in de docu Zijwaarts de klas in.
Grappig, blijkbaar ben ik niet de enige die deze droom heeft. Zelfs nadat ik jaren voor de klas stond, kwam diezelfde droom terug in de laatste nacht na een zomervakantie.
De documentaire geeft een prachtig kijkje achter de schermen. Niet alleen het traject van een zij-instromer, maar ook ons huidige onderwijs. Maar het gaf mij ook weer de kriebel om het een en ander op papier te zetten…
Hoe kan je als startende leerkracht je weg vinden? Hoe kan je, met al je eerdere ervaring, als zij-instromer als jezelf voor de klas staan? En hoe kan je als ervaren leerkracht in balans blijven?
Werkdruk in het Onderwijs
Elke leerkracht kent het wel: de reuring van een klas, hoge verwachtingen van jezelf of bovenaf, vergaderingen, overleggen en (voor je gevoel) de nooit eindigende administratie. De Rijksoverheid doet zelfs interventies om de ‘regeldruk’ te verminderen.
Stress en werkdruk zijn de NR 1 voor leerkrachten in het PO, VO en het MBO om te stoppen, stelt ResearchNed. Zij hebben onderzoek gedaan naar de vertrekredenen onder leerkrachten. Lees hier meer over hun onderzoek.
Werkdruk in het onderwijs gaat verder dan een lange to-do lijst. Het raakt ons op diepere, persoonlijke niveaus. Stress bouwt op, niet alleen mentaal, maar ook emotioneel. Je staat de hele dag aan, in interactie met een ander.
Het beïnvloedt hoe we lesgeven, hoe we met onze leerlingen en hun ouders omgaan, en het heeft invloed op ons welzijn buiten de klas.
De diversiteit in de klas, hoewel verrijkend, brengt uitdagingen met zich mee. Elke leerling is uniek, met eigen behoeften, leerstijlen en achtergronden. Je wil iedereen de aandacht geven die het verdient.
Interactie met ouders en collega’s , hoewel heel belangrijk, kan soms een bron van druk zijn. En dan natuurlijk de administratieve taken, hoewel noodzakelijk, nemen kostbare tijd in beslag die anders besteed zou kunnen worden aan lesvoorbereiding of directe interactie met leerlingen.
En als je als zij-instromer voor de klas staat heb je nog meer ballen hoog te houden. Opdrachten vanuit de opleiding (die soms niet aansluiten) en het ontwikkelen van je vaardigheden. RTL vertelde dat zo’n 25 tot 30% stopt binnen twee jaar!
De impact van deze druk op leerkrachten is groot, tenminste zo was het voor mij. Het kan zorgen voor vermoeidheid, stress en in sommige gevallen tot burn-out.
Het is daarom belangrijk om deze werkdruk te erkennen en te zoeken naar manieren om deze te beheersen. Hiermee helpen we niet alleen onszelf, maar ook onze leerlingen.
Want een ontspannen leerkracht zorgt voor een ontspannen klas.
In dit artikel verkennen we het thema werkdruk in het onderwijs en de impact die het heeft op onze professionele en persoonlijke levens. We kijken ook naar manieren om deze druk te beheersen en te verminderen.
Veerkrachtig voor de klas
Het ontwikkelen van veerkracht is ontzettend belangrijk in het onderwijs, omdat het je in staat stelt handig om te gaan met de dagelijkse uitdagingen. Het gaat verder dan stressmanagement; veerkracht draait om het vormen van een positieve mindset die groei, leren bevordert.
Veerkrachtige leerkrachten zien tegenslagen als kansen voor persoonlijke en professionele groei. Ze begrijpen dat mislukkingen en obstakels deel uitmaken van het leerproces en gebruiken deze ervaringen om sterker te worden.
Bovendien zijn veerkrachtige leerkrachten in staat om met stress om te gaan zonder dat dit hun welzijn en prestaties beïnvloedt. Ze hebben een veerkrachtige energie die je helpt positief te blijven en oplossingsgericht te denken, zelfs in moeilijke situaties.
Hoe bouw je Veerkracht op?
Door te investeren in je eigen veerkracht, ontwikkel je een mindset van groei en leer je van tegenslagen. Wees zelfbewust, zorg goed voor jezelf en reflecteer regelmatig.
Als veerkrachtige leerkracht ben je in staat je leerlingen te inspireren, begeleiden en ondersteunen bij hun eigen groei en ontwikkeling. Je creëert een positieve en stimulerende leeromgeving waarin zowel jij als je leerlingen leren! Laten we eens naar de drie onderdelen kijken.
(Zelf)bewustzijn: Herken situaties en gebeurtenissen die stress veroorzaken en wees je bewust van je emotionele en fysieke reacties. Dit inzicht is de eerste stap naar effectief stressmanagement. Door je bewust te zijn van je eigen triggers en reacties, kun je proactief strategieën ontwikkelen om met stress om te gaan en je veerkracht te versterken.
Zelfzorg: Zelfzorg gaat niet alleen om fysieke gezondheid; het omvat ook mentaal en emotioneel welzijn. Neem de tijd voor jezelf, uit je emoties en zoek waar nodig ondersteuning. Zorg ervoor dat je voldoende rust, gezond eet, regelmatig beweegt en genoeg ontspanning hebt. Daarnaast is het belangrijk om jezelf te omringen met een ondersteunend netwerk van collega’s, vrienden en familie.
Reflectie: Regelmatig reflecteren op je ervaringen helpt je inzicht te krijgen in wat goed gaat, wat beter kan en hoe je je voelt over je werk. Deze zelfreflectie is nodig voor groei en ontwikkeling. Neem de tijd om te evalueren wat wel en niet werkt in je lessen en zoek naar manieren om jezelf verder te verbeteren. Door regelmatig te reflecteren, kun je patronen herkennen en waar nodig aanpassingen maken.
Het is belangrijk om te onthouden dat veerkracht niet iets is dat je van de ene op de andere dag bereikt, maar iets dat je je hele leven kunt blijven ontwikkelen. Door te werken aan je veerkracht, zul je merken dat je steeds beter in staat bent om met uitdagingen om te gaan en jezelf te herstellen na moeilijke situaties.
Het opbouwen van veerkracht is een proces dat tijd, geduld en toewijding vereist. Maar het is het zeker waard!
Praktische Tips voor Balans en Welzijn
Het vinden van een goede balans en het behouden van ons welzijn is ontzettend belangrijk in het onderwijs. Het gaat niet alleen om het managen van onze tijd, maar ook om goed voor onszelf te zorgen op een dieper niveau. Hier volgen enkele praktische tips die kunnen helpen:
Effectief tijdmanagement en prioritering
Effectief tijdmanagement en prioritering zijn vaardigheden voor leerkrachten. Het is van groot belang om een overzicht te creëren van je taken en te bepalen wat écht belangrijk is. Probeer niet alles direct af te handelen, maar concentreer je op de taken die prioriteit hebben. Door te leren om ‘nee’ te zeggen, kun je je tijd en energie richten op wat werkelijk van belang is.
Het kan moeilijk zijn om ‘nee’ te zeggen, vooral als je een leerkracht bent die altijd klaarstaat om te helpen. Toch is het belangrijk om je grenzen te stellen en te erkennen dat je niet alles kunt doen. Door selectief te zijn en alleen de taken aan te nemen die werkelijk bijdragen aan je doelen en het welzijn van je leerlingen, kun je je tijd efficiënter benutten en voorkomen dat je overweldigd raakt.
Een handige strategie is het volgende zinnetje: moet ik dit nu doen? Stel jezelf deze vraag, met steeds de nadruk op een ander woord. Ik zal het even voordoen:
MOET ik dit nu doen?
Moet IK dit nu doen?
Moet ik DIT nu doen?
Moet ik dit NU doen?
Moet ik dit nu DOEN?
Door jezelf steeds de vraag te stellen, wordt vanzelf duidelijk of dit de taak is, die jij nu moet doen.
Daarnaast is het belangrijk om realistische verwachtingen te hebben over wat je in een bepaalde tijd kunt bereiken. Wees eerlijk tegenover jezelf en anderen over je beschikbare tijd.
Het is ook van belang om tijd vrij te maken voor jezelf. Plan tijdens je werkdag momenten van rust en ontspanning in. Dit kan een korte pauze zijn van drie ademhalingen. Door regelmatig pauzes te nemen, kun je je energie en focus behouden. Maar je kunt ook beter aanvoelen hoeveel energie je überhaupt hebt!
Een laatste, stop op tijd! Ik heb zo vaak collega’s nog na zessen achter hun bureau zien zitten. Morgen is er weer een dag! Een vaardigheid die onmisbaar is, zodat jij ook om 5 uur naar huis kan.
Je eigen ontwikkeling en Levenslang Leren
Blijf jezelf ontwikkelen. Volg cursussen, lees boeken of doe een workshops. Dit houdt je fris en gemotiveerd. Het onderwijs is voortdurend in beweging, met nieuwe onderwijsmethoden en technologieën die steeds opduiken.
Maar weet je wat nog belangrijker is? Volg een cursus waar je enthousiast van wordt! Niets is zo energieslurpend van een training waar je niet op zit te wachten.
Door jezelf voortdurend bij te scholen en op de hoogte te blijven van de nieuwste ontwikkelingen, kun je je eigen skills verbeteren en nieuwe ideeën en inzichten opdoen. Het kan ook inspirerend zijn om je ervaringen te delen met collega’s.
Door met hen te praten en hun perspectieven te horen, kun je nieuwe benaderingen ontdekken en je eigen onderwijspraktijken verrijken. Samenwerking is een waardevolle bron van ondersteuning en groei in het onderwijs.
Dus blijf jezelf ontwikkelen en deel je ervaringen met anderen, zodat we samen kunnen blijven groeien en leren in het onderwijs.
Een Gezonde Levensstijl: Slaap, Voeding, Beweging
Zorg ervoor dat je voldoende slaap krijgt. Een goede nachtrust zorgt ervoor dat je alert en gefocust blijft. Het helpt je om informatie beter op te nemen en te verwerken, en het verhoogt je creativiteit en probleemoplossend vermogen.
Probeer daarom een regelmatig slaapschema aan te houden en zorg ervoor dat je voldoende tijd neemt om te ontspannen en tot rust te komen voordat je naar bed gaat. Kijk ook eens naar je ochtendritueel. Hoeveel tijd heb jij in de ochtend voor jezelf? Of begint die al met de hectiek van je gezin?
Zorg voor een gezonde voeding en beweeg regelmatig. Dit heeft directe invloed op je energieniveau en je vermogen om stress onder controle te houden. Kies voor voedzame maaltijden die je energie geven en je concentratievermogen verhogen. Eet voldoende groenten, fruit, volle granen en gezonde eiwitten. Vermijd suikerrijke snacks en bewerkte voedingsmiddelen, omdat deze je energieniveau kunnen laten pieken en dalen.
Daarnaast is regelmatige lichaamsbeweging natuurlijk ook belangrijk. Het verhoogt niet alleen je fysieke fitheid, maar het vermindert ook stress en verbetert je humeur. Probeer dagelijks minstens 30 minuten matige tot intense lichaamsbeweging te krijgen, zoals wandelen, fietsen, dansen of yoga.
Door te zorgen voor voldoende slaap, een gezonde voeding en regelmatige lichaamsbeweging, geef je jezelf de beste kans om zowel fysiek als mentaal gezond te blijven. Dit zal niet alleen je lesgeven ten goede komen, maar het zal ook een positieve invloed hebben op je algehele welzijn en kwaliteit van leven.
Ruimte voor spel en creativiteit
Geef ruimte aan je creativiteit als uitlaatklep. Dit kan bijvoorbeeld schilderen, schrijven, muziek maken of tuinieren zijn – wat jou maar ontspant en voldoening geeft. Creatieve activiteiten kunnen een geweldige manier zijn om jezelf uit te drukken en je gedachten te ordenen.
Door te schilderen, bijvoorbeeld, kun je je emoties en gevoelens uiten op het doek, terwijl schrijven je de mogelijkheid geeft om je gedachten en ervaringen te verkennen en te reflecteren. Muziek maken kan een krachtig middel zijn om emoties te uiten. Tuinieren daarentegen kan rust en ontspanning bieden, en je in contact brengen met de natuur.
Probeer regelmatig te reflecteren in een dagboek. Het opschrijven van je gedachten en ervaringen kan verhelderend en therapeutisch werken. Door regelmatig te journalen, kun je je gedachten ordenen, je emoties begrijpen en inzichten verwerven. Ik heb bijvoorbeeld dit dagboek gebruikt in de ochtend, dat zorgt voor een positieve start!
Het helpt je ook om bewust te worden van patronen en gewoonten die je misschien wilt veranderen of verbeteren. Schrijven kan ook helpen om stress te verminderen. Neem de tijd om te schrijven over je successen, uitdagingen, doelen en dromen. Dit kan je motiveren en inspireren om nieuwe stappen te zetten en je leerervaringen te verdiepen.
Assertiviteit en grenzen stellen
Soms kan het verleidelijk zijn om meer taken op je te nemen dan je aankan, maar dit kan leiden tot stress en uitputting. Wees duidelijk over wat je wel en niet kunt doen. Dit helpt om overweldigende situaties te voorkomen. Het is belangrijk om je eigen grenzen te respecteren en eerlijk te zijn tegenover jezelf en anderen over wat je kunt bereiken.
Je hoeft ook niet bang te zijn om hulp te vragen wanneer dat nodig is. Als leerkracht ben je vaak gewend om alles zelf te doen en anderen te helpen, maar het is belangrijk om te erkennen dat je niet alles alleen kunt doen.
Het vragen om hulp is geen teken van zwakte, maar juist van kracht. Het stelt je in staat om efficiënter te werken en beter voor jezelf te zorgen. Of het nu gaat om hulp bij het voorbereiden van lessen, het organiseren van activiteiten of het omgaan met uitdagend gedrag, het is belangrijk om de steun en expertise van anderen te benutten.
Meditatie en yoga
Mindfulness en yoga hebben mij beide ook enorm veel gebracht. Zij helpen mij gedurende de dag om die pauze te nemen. Of om te herkennen hoe het met mij is. Lees in dit artikel hoe mindfulness mij als leerkracht heeft geholpen.
Mindfulness en yoga zijn hulpmiddelen geworden in mijn dagelijks leven. Ze hebben mij geholpen om even een stap terug te nemen en bewust te worden. Door regelmatig mindfulnessoefeningen te doen en yoga te beoefenen, heb ik geleerd om mijn gedachten en emoties te observeren zonder erin verstrikt te raken.
Mindfulness heeft mij geholpen om te erkennen wanneer ik overweldigd raak of gestrest ben en heeft mij geleerd hoe ik deze gevoelens kan herkennen en ermee om kan gaan. Door simpelweg even stil te staan, te ademen en mijn gedachten te observeren, kan ik mezelf kalmeren en mijn focus terugbrengen naar het huidige moment.
De combinatie van mindfulness en yoga heeft mij geholpen om een betere balans te vinden tussen mijn werk en mijn persoonlijke leven. Zo waardevol om meer in contact te komen met mezelf, mijn behoeften en mijn grenzen.
Het is overigens niet zo dat ik elke dag uren op een kussen zit te mediteren. Juist de kleine momenten tussendoor maken een groot verschil. Het gaat om de aandacht.
Download hier je ‘Menukaart’ voor een werkdag vol rust, focus en ontspanning!
Wil je een makkelijk overzicht? Download dan hier je menukaart voor een optimale werkdag. Per dagdeel geef ik je tips en trics die je morgen gelijk kan inzetten in de klas.
Met aandacht in de klas
Yes, nu weet je dus hoe je het voor jezelf kan opbouwen… Maar hoe doe je dat nou terwijl je voor de klas staat? In interactie met de kinderen en collega’s?
Iedereen ontwikkelt daar zijn eigen maniertjes voor, hoe ik het deed? Ik nam de kinderen gewoon mee in mijn proces! Ik nam het mee gedurende mijn werkdag.
Een Momentje van Rust voor de Kring
Voordat de dag begint, neem ik altijd even een moment voor mezelf. Dit helpt mij om mij te concentreren en mij voor te bereiden op de interactie met mijn leerlingen. Een paar minuten van rustige ademhaling kunnen een wereld van verschil maken in mijn gemoedstoestand en aanwezigheid in de klas.
Aandachtig Observeren tijdens Speeltijd
Terwijl de kinderen spelen, observeer ik met aandacht. In plaats van meteen in te grijpen, geef ik ze ruimte. Ik heb geleerd dat kinderen veel zelf kunnen oplossen als je ze vertrouwen geeft. Deze aanpak heeft mij geholpen om de dynamiek in de klas beter te begrijpen en mijn leerlingen meer autonomie te geven.
Met Aandacht Luisteren naar Ouders
Gesprekken met ouders kunnen soms uitdagend zijn, vooral als er verschillen van inzicht zijn. Door mindfulness pas ik geweldloze communicatie toe. Ik let op mijn eigen (voor)oordelen en irritaties en probeer ze los te laten. Ik probeer te begrijpen wat de werkelijke behoefte is achter het verhaal van de ouder. Dit heeft geleid tot meer empathische en productieve gesprekken.
Beginnen en Eindigen met Stilte
Elke schooldag begon en eindigde ik de schooldag met een moment van stilte. Dit is een tijd voor zowel mij als mijn leerlingen om te checken hoe het met ons gaat. Vragen zoals “Wat heb ik nodig?” en “Ben ik klaar om te leren?” helpen ons om ons bewust te worden van onze gevoelens en behoeften. Het creëert een ondersteunende en begripvolle leeromgeving.
‘Met Aandacht’ Cursus voor Leerkrachten
Na alles wat we besproken hebben over mindfulness en yoga in het onderwijs, wil ik een speciale cursus introduceren: ‘Met Aandacht voor Leerkrachten’. Deze cursus is ontworpen om leerkrachten te ondersteunen in hun professionele en persoonlijke groei.
In de cursus behandelen we onderwerpen zoals:
- Even een pauze voor jezelf door begeleide ontspanning.
- Praktische oefeningen die je direct in je klas en in je leven kunt toepassen.
- Technieken om beter om te gaan met uitdagende situaties in de klas en daarbuiten.
De cursus is een mix van theorie, praktische oefeningen en persoonlijke reflectie. Het is een kans om samen met collega’s te leren en te groeien.
We hebben veel besproken in deze post, van de uitdagingen in het onderwijs tot de voordelen van mindfulness en yoga. Het belangrijkste is dat een blije leerkracht de sleutel is tot een blije klas. Ik moedig je aan om de stap te zetten naar meer aandacht en bewustzijn in je lesgeven.
